کتاب آموزش آتشنشانی

آتش‌نشانی یا اطفاء حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش بوسیله خاموش کردن، کنترل و یا هدایت آتش‌های ناخواسته انجام می‌گیرد. اهداف آتش‌نشانی حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست است. آتش‌نشانی مهارتی بسیار فنی است که احتیاج به دوره‌های طولانی چه در زمینه‌های عمومی مانند مقابله با آتش و چه در زمینه‌های تخصصی مانند عملیات امداد و نجات دارد. به شخصی که به صورت تخصصی به مهارت‌های اطفاء حریق آشناست آتش‌نشان می‌گویند. اطفاء حریق بصورت کلی به دو نوع عامل (به انگلیسی: Active) و غیرعامل (به انگلیسی: Passive) تقسیم می‌شود. استفاده از مواد نسوز یا کندسوز در تجهیزات، استفاده از دیوارهای جداکننده در ساختمان‌ها و یا بکاربردن مواد دیرذوب در بدنه مخازن از روش‌های غیرعامل اطفاء حریق است.

روش‌های اطفاء حریق بستگی به نوع آتش دارد. برای مقابله با آتش باید یکی یا بیشتر از عوامل اصلی مثلث آتش یعنی هوا، ماده سوختنی و یا حرارت را کنترل کرد. همچنین می‌توان آتش‌نشانی و یا اطفاء حریق را به دو گروه دستی و اتوماتیک تقسیم کرد؛ که در نوع اول یعنی دستی، عملیات اطفاء حریق به صورت دستی و توسط افراد و یا آتش نشانان صورت می‌پذیرد و در نوع دوم یعنی اطفاء حریق اتوماتیک، این عملیات به صورت خودکار و بدون حضور عوامل انسانی صورت می‌پذیرد.

مثلث آتش نظریه ساده‌ای است که توسط متخصصین آتش نشانی برای درک عناصر لازم جهت ایجاد آتش بیان شده‌است. این نظریه در صنعت به شکل گسترده‌ای با نظریه هرم آتش که جایگزین شده‌است، در نظریه عوامل بیشتری اضافه شده‌است. این مثلث نشان دهنده عوامل مورد نیاز جهت سوختن می‌باشد. یک آتش به سه عامل گرما، سوخت و اکسید کننده (معمولن اکسیژن)نیاز دارد. آتش را می‌توان با حذف هر یک از این سه عامل خاموش کرده و یا از بروز آن جلوگیری به‌عمل آورد. به طور طبیعی آتش هنگامی که عوامل فوق به نسبت مناسب با هم ترکیب شوند بوجود می‌آید. بدون گرمای کافی آتش شروع نشده و ادامه نمی‌یابد. گرما را می‌توان با آب از بین برد. آب با گرفتن گرما به بخار تبدیل شده و بخار نیز به نوبه خود گرما را جذب می‌کند. پودرخشک و گازها(دی اکسید کربن، هالونها) نیز به همین شکل عمل می‌کنند. جدا کردن سوخت‌های شعله‌ور از یکدیگر نیز گرما را کاهش می‌دهد. در آتش سوزی‌های جنگل تنه‌های شعله‌ور درختان از یکدیگر جدا شده و در مکان‌های دور از هرگونه سوخت دیگر قرار می‌گیرد. پراکنده کردن ذغال، خاکستر و بقایای ساختمانی در حال سوختن در آتش سوزی ساختمانی نیز باعث کاهش حرارت می‌شود. همچنین قطع الکتریسیته در آتش سوزی‌های ناشی از الکتریسیته باعث حذف عامل جرقه‌زن (تولید کننده گرما) می‌شود.

 کتاب آتشنشانی